'Bobin, bir yalıtkan makara (mandren veya karkas) üzerine belirli sayıdaki sarılmış tel grubudur.
Bobinin elektriksel sembolü
Kullanım yerine göre, makara içerisi boş kalırsa "havalı bobin", demir bir göbek (nüve) geçirilirse "nüveli bobin" adını alır. Bobinin her bir sarımına "spir" denir.
Bobindeki elektriksel olaylar [değiştir]
Bilindiği gibi bir iletkenden akım geçirildiğinde, iletken etrafında bir manyetik alan oluşur. Bu alan kâğıt üzerinde daireler şeklindeki kuvvet çizgileri ile sembolize edilir.
Bir bobinden AC akım geçirildiğinde, bobin sargılarını çevreleyen bir magnetik alan meydana gelir. Akım büyüyüp küçülüşüne ve yön değiştirmesine bağlı olarak bobinden geçen kuvvet çizgileri çoğalıp azalır ve yön değiştirir.
DC gerilim uygulanırsa, Bobin DC akıma ilk anda direnç gösterir. Bu nedenle bobine DC akım uygulandığında bobin ilk anda yalıtkan daha sonra iletkendir. Bobine AC akım uygulandığında ise akımın yönü devamlı değiştiği için bir direnç gösterir.
Zıt Elektro Motor Kuvveti (EMK) [değiştir]
Bobin içerisindeki kuvvet çizgilerinin değişimi, bobinde zıt elektromotor kuvvet (zıt EMK Ez) adı verilen bir gerilim endükler. Bu gerilimin yönü, kaynak gerilimine ters yöndedir. Dolayısıyla da zıt EMK, bobinden, kaynak geriliminin oluşturduğu akıma ters yönde bir akım akıtmaya çalışır. Bu nedenledir ki, kaynak geriliminin oluşturduğu "I" devre akımı, ancak T/4 periyot zamanı kadar geç akmaya başlar.
Zıt EMK 'nın işlevi, Lenz yasası ile şöyle tanımlanmıştır:
Lenz yasasına göre zıt EMK, büyümekte olan devre akımını küçültücü, küçülmekte olan devre akımını ise büyültücü yönde etki yapar.
Endüktif Reaktans (XL) [değiştir]
Bobinin, içinden geçen AC akıma karşı gösterdiği dirence 'endüktif reaktans' denir. Endüktif reaktans XL ile gösterilir. Birimi "Ohm" dur. Şöyle ifade edilir:
- XL = ω.L 'dir. ω = 2.π.f olup yerine konulursa, XL = 2.π.f.L ohm olur.
-
- ω : Açısal frekans (Omega)
- f: Uygulana AC gerilimin frekansı birimi, Herzt (Hz) 'dir.
- L: Bobinin endüktansı olup birimi, Henry (H) 'dir.
- a) AC kaynak geriliminin pozitif alternansındaki devre akımı.
- b) Kaynak gerilimi (v), devre akımı (i) ve zıt EMK (Ez) arasındaki bağıntı
"L" nin değeri bobinin yapısına bağlıdır.
Bobinin sarım sayısı ve kesit alanı ne kadar büyük olursa, "L" o kadar büyük olur. Dolayısıyla AC akıma gösterdiği dirençte o oranda büyür.
"L" nin birimi yukarıda da belirtildiği gibi Henry (H) 'dir. Ancak genellikle değerler çok küçük olduğundan "Henry" olarak yazımda çok küsürlü sayı çıkar.
Bunun için miliHenry (mH) ve mikrohenry (µH) değerleri kullanılır.
Henry, miliHenry ve mikroHenry arasında şu bağıntı vardır.
MiliHenry (mH) 1mH = 10-3 H veya 1H = 103 mH MikroHenry (µH) 1µH = 10-6 H veya 1H = 106 µH 'dir.
Karşılıklı Endüktans (M) [değiştir]
Aynı nüve üzerine sarılı iki bobinin birinden akım geçirildiğinde, bunun nüvede oluşturduğu kuvvet çizgileri diğer sargıyı da etkileyerek, bu sargının iki ucu arasında bir gerilim oluşturur. Bu gerilime "endüksiyon gerilimi" denir.
Bu şekilde iletişim, karşılıklı (ortak) endüktans denen belirli bir değere göre olmaktadır.
Karşılıklı endüktans M ile gösterilir ve şu şekilde ifade edilir:
- M= L1 . L2 L1 ve L2 iki bobinin self endüktansıdır.
M 'in birimi de Henri|Henry H dir.
Şöyle tanımlanır:
Aynı nüve üzerindeki iki bobinin birincisinden geçen 1 amperlik AC akım 1 saniyede, ikinci bobinde 1V 'luk bir gerilim endükliyorsa iki bobin arasındaki karşılıklı endüktans M=1 Henry 'dir.
Bobinler seri bağlanırsa toplam endüktans: L=L1+L2+L3+..........
Aynı nüve üzerindeki iki bobin seri bağlanırsa: L=L1+L2±2M dır.
İndüksiyon bobini [değiştir]
İndüksiyon bobini ya da ateşleme bobini benzinli motorlarda silindir içinde sıkıştırılan hava yakıt karışımının ateşlenmesi için kullanılır. Ateşleme bobini birer uçları ortak iki sargıdan oluşur. Birincil primer sargı 0.7 - 1.00 mm bakır telden 100 - 150 tur sarılmıştır. Yüksek gerilim çıkışı sağlayan ikincil sekonder sargı ise çok ince bakır telden 100.000 tur kadar sarılmış ve her iki bobin manyetik bir çekirdek üzerinde, izolasyon sağlayan trafo yağı ile dolu bir silindir içine yerleştirilerek kapatılmıştır.
Birincil sargıdan sürekli doğru akım geçmesi durumunda ikincil sargıda gerilim oluşmaz. Yüksek gerilimin oluşması için akümülatörden gelen gerilimin platin ile anahtarlanarak magnetik alan değişiminin oluşması ve birincil sargının kare dalga AC ile indüklenmesi gerekir. İkincil sargıda oluşan 10 - 15 KV gerilim 1 cm ye kadar kıvılcım atlaması oluşturur.
Günümüzde modern araçlarda kullanılan indüksiyon bobinleri küçülmüş ve verimi artmıştır.Yani kıvılcım gücü çok fazladır. Ayrıca platin yerine elektronik olarak ECU tarafından kontrol edilir. Yani yarıiletken elemanlar ile anahtarlanır.Bu sayede hem verim hem de tasarruf sağlanır.
